Od czterech lat we Włoszech odbywa się nietypowy Młodzieżowy Turniej Wiedzy Historycznej, który w ekspresowym tempie rozrósł się na skalę międzynarodową i stał się skutecznym narzędziem przekazywania pamięci młodemu pokoleniu. Mowa o International Junior Tournament Monte Cassino, który w tym roku odbył się 24 -26 maja. O tej wyjątkowej inicjatywie opowiadają organizatorzy.
International Junior Tournament Monte Cassino – Międzynarodowy Młodzieżowy Turniej Historyczny w Monte Cassino
Kiedy cztery lata temu pisaliśmy pierwszy scenariusz naszego projektu o Międzynarodowym Turnieju Historycznym na Monte Cassino, nie przypuszczaliśmy, że tak prężnie się rozwinie, zyska rozgłos międzynarodowy i że niespełna po dwóch latach istnienia będzie replikowany przez inne organizacje. Chyba nic bardziej nie świadczy o sukcesie opracowanego formatu jak właśnie jego adaptacja przez innych. Jesteśmy dumni, bo cel został osiągnięty i coraz więcej młodzych ludzi odwiedza to wyjątkowe miejsce pamięci.
W 2022 roku, wraz z nauczycielami polonijnej szkoły, zadaliśmy sobie kilka istotnych pytań:
- „Jak sprawić, by młodzi ludzie zrozumieli, czym naprawdę jest pamięć?
- W jaki sposób im ją przekazać?
- I jak opowiedzieć o miejscu, w którym ziemia nosi ślad krwi polskich żołnierzy i najwyższej ofiary, którą złożyli – tak, by nauczyć młodych ludzi wdzięczności, współpracy i wspólnoty?”.
Odpowiedź odnaleźliśmy w prostym, ale głębokim pomyśle: połączyć historię z praktycznym działaniem!
Tak, po kilku miesiącach intensywnej pracy powstał pilotażowy projekt International Junior Tournament Monte Cassino – Międzynarodowy Młodzieżowy Turniej Historyczny w Monte Cassino, skierowany do młodzieży polonijnej, polskiej i włoskiej. Od pierwszych chwil wdrożenia projektu zauważyliśmy, że nie tylko młodzież wykazywała zainteresowanie, ale także nauczyciele z różnych krajów. Projekt stał się dla nich ciekawym i inspirującym pomysłem edukacyjnym, który pozwalał lepiej poznać wspólną historię narodów. Wielu nauczycieli chętnie z nami współpracowało, zadawało pytania i tworzyło własne lekcje oraz małe turnieje, korzystając z naszych doświadczeń i metody pracy Monte Cassino Junior Tournament. Czytaj dalej poniżej
Innowacyjny format MADE IN ITALY by POLONIA
Opracowany format zyskał pełne poparcie polskiej placówki dyplomatycznej we Włoszech oraz oficerów z JFC Naples – NATO i nie tylko. Do Turnieju dołączyły również szkoły włoskie, które z dużym zainteresowaniem odkrywały bohaterską historię polskich żołnierzy. Polonijni nauczyciele Stowarzyszenia Instytut dla Polonii byli przyjmowani w szkołach włoskich i przeprowadzali lekcje w języku włoskim w szerokim gremium – nawet dla pięciu klas jednocześnie, nadając tym samym projektowi prawdziwie międzynarodowy wymiar.
Na czym polega innowacyjny format Turnieju?
Jest to wieloetapowy proces przygotowawczy, łączący różne formy aktywności. Turniej nie zaczyna się na wzgórzach Monte Cassino, ale dużo wcześniej – w klasach i przy komputerach. To pierwszy etap pięciomiesięcznej przygody, podczas którego młodzi ludzie biorą udział w lekcjach o 2. Korpusie Polskim generała Władysława Andersa, prowadzonych online i stacjonarnie. To właśnie tam rodzi się ciekawość, emocje i pierwsze zrozumienie dla historii, którą później zobaczą na własne oczy. Niejednokrotnie lekcje wspierane były i są obecnością polskich dyplomatów z rzymskiej placówki konsularnej.
Przeczytaj także: Pamięć, historia i przygoda: IV edycja Międzynarodowego Turnieju Historycznego Monte Cassino już w maju!
W drugim etapie uczniowie biorą udział we wspólnej lekcji historii w bazie NATO w Lago Patria (Neapol). To wyróżnienie dla tych, którzy najlepiej poradzili sobie w eliminacjach. Podczas wizyty młodzież może zobaczyć, jak dziś wygląda współpraca różnych krajów dla pokoju i bezpieczeństwa, i lepiej zrozumieć, o jakie wartości walczyli żołnierze pod Monte Cassino.
Trzeci i ostatni etap to Wielki Finał – autorska Gra Terenowa na zboczach Monte Cassino. Uczestnicy – polonijne dzieci pochodzące z różnych krajów europejskich– przez dwa dni zmagają się w konkursowych dyscyplinach. W Turnieju, jak zostało wspomniane, biorą udział również szkoły włoskie.
Pierwszą edycję Turnieju wygrała włoska szkoła z miasta Cassino, co szczególnie cieszy, gdyż oznacza to, że jeden z głównych celów Turnieju został osiągnięty: promocja polskiej historii w międzynarodowym środowisku.
Podczas dwudniowego zjazdu młodzieży polonijnej odbywają się dyscypliny konkursowe na Wzgórzu Pamięci w Piedimonte San Germano oraz Gra Terenowa na szlaku bojowym w kierunku Albanety. Uczestnicy odwiedzają Domek Doktora, Wzgórze 593 zwane „górą ofiarną” czy Pomnik Pułku 4 Pancernego „Skorpion”. Przy każdym z tych miejsc czeka na nich seria pytań i zadań do rozwiązania. Bezcenny jest widok, kiedy to młodzież bez zawahania udziela w ekspresowym tempie trafnych odpowiedzi. Dodatkowo układają gigantyczne mapy szlaku 2.Korpusu Polskiego, trzymetrowe obrazy ilustrujące znaczące sceny z okresu bitwy, piszą scenariusze i nakręcają krótkie TikTok-i o miejscach pamięci. Wszystkie te dyscypliny wymagają wiedzy historycznej, którą zdobyli w pierwszym etapie Turnieju. Czytaj dalej poniżej
Turniej to nie tylko gra
Turniej to przede wszystkim przekazywanie pamięci i oddanie hołdu poległym żołnierzom. Już w pierwszym dniu zjazdu młodzież – dzięki gościnności włoskich burmistrzów, a w szczególności miast Piedimonte San Germano i Cassino – bierze aktywny udział w uroczystościach upamiętniających poległych oraz wspólnie oddaje im hołd.
Drugiego dnia, na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino, młodzież uczestniczy w polskiej Mszy Świętej w intencji poległych oraz zapala symboliczny znicz pamięci. Na twarzach uczestników maluje się zaduma, skupienie i pokora wobec historii.
Zanim rozpocznie się finałowa Gra Terenowa, młodzież odwiedza Muzeum Pamięci 2. Korpusu Polskiego, by jeszcze bardziej poznać historię bohaterów i zobaczyć na własne oczy autentyczne relikty z okresu bitwy. Ze skupieniem słucha opowieści pani przewodnik o Szlaku Nadziei naszych żołnierzy.
IV Edycja – 24-26 maja 2025
Turniej odbywa się raz do roku, w maju, w pierwszy weekend zaraz po uroczystych obchodach rocznicowych zdobycia Monte Cassino.
W pierwszej edycji (2022 r.) wzięły udział tylko trzy szkoły. W kolejnych latach liczba uczestniczących szkół się potroiła.
W tegorocznej, IV edycji wzięło udział ponad 100 uczestników, w tym dzieci włoskie z Piedimonte San Germano, polonijne z Neapolu, Rzymu i Oksfordu oraz dzieci z Polski, ze Świnoujścia, a poprzednich edycjach również dzieci z Edynburga. Większość z nich przyjechała na własny koszt, ponieważ nie była wówczas dostępna informacja o możliwości refundacji. I mimo to na Turnieju stawili się wszyscy uczestnicy.
Jednym z najważniejszych momentów IV edycji Turnieju 2025 było uroczyste złożenie Przysięgi Pamięci przez uczestników przed burmistrzami włoskich miast. Akt ten został następnie powtórzony w Ambasadzie RP w Rzymie – tym razem przed polskimi dyplomatami – i symbolicznie przekazany na ręce szefa placówki, chargé d’affaires a.i. w Republice Włoskiej i Republice San Marino, pana Ryszarda Schnepfa. To właśnie w Ambasadzie RP w Rzymie zwycięskie drużyny z Oksfordu i Świnoujścia spotkały się z przedstawicielami polskiej dyplomacji, opowiadając z entuzjazmem o swoich wrażeniach z udziału w Turnieju i zapewniając o powrocie w kolejnych edycjach.
Do turniejowych wydarzeń dołączyło również Bractwo Weteranów RP, które przeprowadziło z uczniami lekcję online, poświęconą misjom pokojowym ONZ i NATO.
Z ust weteranów uczestnicy Turnieju usłyszeli poruszające relacje o trudnych misjach pokojowych polskich żołnierzy i ich roli w budowaniu pokoju i bezpieczeństwa na świecie.
Czy International Junior Tournament Monte Cassino to zwykła gra terenowa z konkursem wiedzy historycznej?
Odpowiedź wydaje się oczywista – to nie gra i nie zwykły konkurs, lecz lekcja historii i wartości dla młodego pokolenia.
Dla tych, którzy stojąc na ziemi uświęconej krwią polskich żołnierzy, rozumieją, że historia nie jest jedynie przeszłością, lecz zobowiązaniem.
Bo pamięć nie kończy się – trwa tak długo, jak długo ktoś ją niesie dalej!
Zapraszamy na kolejną, jubileuszową V edycję Turnieju w 2026 roku.
Zapraszamy też, widząc sukces naszego formatu, inne organizacje do korzystania z jego idei i wdrażania podobnych przedsięwzięć w swoich regionach. Po czteroletnim doświadczeniu zapewniam , że działa i to co najważniejsze –młodzież pamięta!
Pierwsza edycja odbyła się w roku 2022. Pomysłodawcą jest polonijne stowarzyszenie Instytut dla Polonii, przy którym działa Sobotnia Szkoła Kultury i Języka Polskiego im. Francesco Nullo w Lago Patrii (Neapol, Włochy), przy współpracy Wydziału Konsularnego Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Rzymie oraz Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Połączonym Dowództwie Sił Zbrojnych w JFC NAPLES – NATO, którzy w pierwszej edycji Turnieju, dzięki zaangażowaniu płk. Mariusza Kasprzyka, wpisali się w poczet współorganizatorów. To właśnie polscy oficerowie opracowali pierwszą, podstawową Grę Terenową, która rok później, została wzbogacona o nowe elementy i lokalizacje przez zespół Instytutu dla Polonii z Neapolu.
Każda z tych osób, zaangażowana w realizację innowacyjnego formatu Turnieju, wierzy w sens projektu, dlatego też, przekazując idee w wasze ręce, jesteśmy przekonani, że największym uznaniem i wyróżnieniem dla całego zespołu, będzie właśnie wspomnienie o ich intelektualnej pracy w waszych, opartych na tym formacie działaniach. Powodzenia!
Anna Smolińska